HÜRKUŞ Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı

Yeni Nesil Temel Eğitim Uçağı (HÜRKUŞ) Geliştirme Programı, Mart 2006’da Savunma Sanayii Müsteşarlığı ile TUSAŞ arasında imzalanan anlaşma ile yürürlüğe girmiştir. Gece ve gündüz görev yapabilme kabiliyetine sahip HÜRKUŞ eğitim uçağı ile intibak, görerek, aletli uçuş, seyrüsefer, gece ve kol uçuşu eğitimleri yapılabilecektir.

Program kapsamında iki ayrı uçak konfigürasyonu geliştirilmektedir :

• HÜRKUŞ A: EASA ile CS-23 gereksinimlerine göre sertifikalandırılan temel konfigürasyon
• HÜRKUŞ B: Entegre aviyonikler (HUD, MFD, INS/GPS, Görev Bilgisayarını kapsayan) ile geliştirilmiş konfigürasyon

HÜRKUŞ-A konfigürasyonunun ilk uçağı yer testleri ile taksi testlerini tamamlamasını takiben 29 Ağustos 2013 tarihinde TUSAŞ, Kazan tesislerinde “İlk Uçuşunu” başarıyla gerçekleştirmiştir. Avrupa Sivil Havacılık Otoritesi EASA ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından verilen uçuş izni sonrasında, planlamalara uygun olarak HÜRKUŞ, ilk uçuşunu iniş takımı açık olarak yapmış, 9500 ft yüksekliğe tırmanarak kumanda yüzeylerinin ilk kontrollerini tamamlamıştır. 33 dakika süren uçuş sonrasında HÜRKUŞ başarılı bir iniş gerçekleştirmiştir.

29 Ağustos 2013 tarihinde başlayan uçuş test sürecinin 2016 yılı sonuna kadar devam etmesi planlanmaktadır. Bu dönemde yapılacak uçuşlarda; sistem fonksiyon testleri, hava veri sistemi kalibrasyonu, kararlılık ve kontrol testleri, yapısal yük testleri, iniş takımı acil durum açılma, düşük süratli uçuş, detaylı stall ve aerodinamik konfigürasyon testleri, spin testleri, kararlılık ve kontrol testleri, performans testleri, aerobatik ve operasyon testleri, yüksek hız ve çırpınma testleri ve yük testlerinin yapılması planlanmaktadır.

13 Ağustos 2014 tarihinde gerçekleştirilen uçuşla birlikte çift pilotlu uçuş testlerine geçilmiş olup, EASA tip sertifikasyonu sürecinde uçuş testlerine mevcut plan dahilinde devam edilmektedir.

1 nolu prototipte, Mayıs 2016 itibari ile gerçekleştirilen 260 sortide; 282 saat havada kalınmış, 34.000 feet irtifaya, 350 knot hıza çıkılmış, 6,6 g çekilmiştir.

Proje kapsamında üretilen TC-VCI kuyruk numaralı 2 nolu prototip uçağın uçuş testleri 10 Eylül 2014 tarihinde başlamıştır.

2 nolu prototipte, Mayıs 2016 itibari ile gerçekleştirilen 207 sortide; 223 saat havada kalınmış, 35.500 feet irtifaya, 365 knot hıza çıkılmış, 6,6 g çekilmiştir.

26 Eylül 2013 tarihinde yapılan SSİK’te, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’nın 15 adet yeni nesil temel eğitim uçağı ihtiyacının karşılanması amacıyla TUSAŞ ile HÜRKUŞ uçaklarının seri üretimini öngören teklifi üzerinden sözleşme görüşmelerine başlanması kararlaştırılmıştır. Bu karar sonrası yapılan çalışmalar ve görüşmeler sonucunda 26 Aralık 2013 tarihinde HÜRKUŞ-B Sözleşmesi imzalanmıştır.

HÜRKUŞ Programı kapsamında başlangıçta HÜRKUŞ-A [EASA ile CS 23 gereksinimlerine göre sertifikalandırılacak temel konfigürasyon] ve HÜRKUŞ-B [Entegre aviyonikler ile geliştirilmiş konfigürasyon] olmak üzere iki ayrı uçak konfigürasyonu tanımlandı.

Ancak geçen süre zarfında uçağın ete kemiğe bürünmesi ve kabiliyetlerinin daha da net bir biçimde ortaya çıkması ile Hafif Yakın Hava Desteği görevlerine yönelik HÜRKUŞ-C ve Deniz Kuvvetleri kullanımına yönelik HÜRKUŞ-D modelleri şekillendirildi.

HÜRKUŞ Eğitim Uçağı, pilot başlangıç ve temel eğitimlerini bir arada verebilecek arka-arkaya  iki kişilik oturma düzenine sahip, jet hissi veren güçlü [1.600bg] turboprop motor ile güçlendirilmiş, yüksek sürate ve akrobasi yeteneğine sahip gelişmiş bir eğitim uçağı. Gerek uçuş performansı ve sahip olduğu aviyonik sistemler, gerekse bakım-onarım kolaylığı, kullanılan yeni teknolojilerle yüksek performanslı ve düşük işletme maliyetine sahip olma gibi özellikleri açısından, kendi sınıfındaki diğer uçaklardan daha üstün olması hedeflenen HÜRKUŞ, ayrıca gelişmeye açık tasarım alt yapısıyla özellikle kamera ve silah entegre edilerek silahlı keşif uçağı olarak da kullanılabilecek. Deniz Kuvvetleri kullanımına yönelik HÜRKUŞ-D modelinin de imal edilmesi planlanıyor.

Rakipleri arasında en güçlü motora sahip Hürkuş, 1,5 ton bomba ve füzelerden oluşan mühimmat taşıyabilecek. Bu modelle TAI’nin hedefi savaş uçağı alamayan veya terörle mücadelede daha düşük maliyetli operasyon yapmak isteyen ülkelere Hürkuş’u satabilmek. Türk Kara Kuvvetleri de bu modelle yakından ilgileniyor. Uzun menzil ve hızı ile uçak, taarruz helikopterlerine destek verecek. Benzer bir model Amerikan Raytheon tarafından geliştiriliyor.

Tasarım Özellikleri

• Üstün aerodinamik performans, TUSAŞ tasarımı özgün kanat profili
• 1,600 shp PT6A-68T Pratt & Whitney Kanada turboprop motor
• Beş palli alüminyum Hartzell HC-B5MA-3 pervane
• Martin-Baker Mk T16N 0/0 fırlatma sandalyesi
• Ters uçuş kabiliyeti
• Arka kokpitte yüksek görüş açısı,
• Farklı fiziksel boyutlardaki pilotlar için tasarlanmış ergonomik kokpit
• Kabin Basınçlandırma Sistemi (nominal 4.16 psid)
• Uçakta Oksijen Üretim Sistemi (On-Board Oxygen Generating System-OBOGS)
• Anti-g Sistemi
• Kokpit İklimlendirme Sistemi (Buhar Çevrimli Soğutma)
• Kuş çarpmalarına karşı güçlendirilmiş kanopi
• Askeri eğitim uçaklarına özgü yüksek şok dayanımlı iniş takımları
• “Hands On Throttle and Stick” (HOTAS)